Kijk uit voor strijkijzers met een plaat van aluminium!.
Het voorschrift:
Benodigd:
-Electrisch strijkijzer van ongeveer Fl 20,- -Stalen lekbak op
een niet brandbare ondergrond.
-Zwartwit bewakings-videocamera met TV monitor (camcorder werkt
niet)
-Variac
-Dodemansknop met noodverlichting
Nut:
Laten zien dat een voorwerp dat in de verste verte geen
associatie met een lichtbron opwekt ook licht uit kan stralen,
al zien wij dat zelf niet. Wij denken dat er warmte uitgestraald
wordt. Blijkt kennelijk hetzelfde te zijn.
Werkwijze:
Saboteer het strijkijzer zodanig dat de thermostaat en de
temperatuurbeveiliging uit het cirquit gehaald zijn. Als dan de
netspanning er op gezet wordt zal de zool van het strijkijzer zo
heet worden dat de camera het als een heldere lichtbron ziet.
Dit alles gebeurt in een volledig verduisterd lokaal. Alleen het
beeldscherm geeft zichtbaar licht.
Probleem is echter dat tegenwoordig alle strijkijzer-zolen van aluminium gemaakt worden in plaats van ijzer.
CASUS:
Op een gegeven moment had ik de proef gedaan (dacht ik), en
toen ik het licht aandeed, bleek dat de zool bezig was te
smelten. Ik had geen lekbak er onder, zodat als hij helemaal
uitgesmolten was er heel vervelende dingen waren gebeurd.
Remedie:
Spanning er af halen op het moment dat alleen de punt duidelijk
gloeit. Stalen lekbak gebruiken op een onbrandbare ondergrond.
Ik heb voor dit soort proeven een kast met dodemansknop gemaakt
die met de hand of met een voet te bedienen is. Zodra de knop
losgelaten wordt valt niet alleen de spanning af, maar gaat ook
een lamp op de kast branden zodat er meteen licht is.
Deze proef wordt bij ons altijd onmiddelijk gevolgd door hetzelfde, maar dan met een oude broodrooster (zo-een met deurtjes aan de zijkanten). Aan de camerakant wordt een deurtje opengezet zodat er vrij zicht is op het gloei-element. Nu kan de temperatuur met de Variac zover opgevoerd worden dat het element rood licht gaat uitzenden. Aangezien de broodrooster daarop berekend is, zijn hier weinig gevaren anders dan die welke met electra en hitte gepaard gaan. Hierna volgen het spectrum van een lamp (diaprojector met slide met 2 mm gat) m.b.v. een prisma, geprojecteerd op een groot scherm, waar ook een stuk IR in zit dat met de camera gezien kan worden. Hiermee wordt definitief duidelijk dat licht en warmte in een en hetzelfde spectrum zitten. Vervolgens komen emissiespectra aan bod van TL-buizen, SL- en gloeilampen en spectraalbuisjes, alles te bekijken middels handspectroscoopjes.
Deze bijdrage is van Paul Dolk, Volkssterrenwacht Copernicus
Vergierdeweg 269, Haarlem